piątek, 1 lipca 2022

Feromony to niespecyficzne, zbiorcze określenie zapachów


Feromony to niespecyficzne, zbiorcze określenie zapachów, które są wydzielane przez jedną żywą istotę i wywołują określony efekt na inną żywą istotę tego samego gatunku. Feromony służą do komunikacji niewerbalnej. Dlatego nazywane są również socjohormonami. Służą one jako atraktanty rozpoznawcze i seksualne, a także do komunikowania tożsamości gatunkowej. Mogą też świadomie lub nieświadomie wpływać na zachowanie innych jednostek. Zapachy są wchłaniane przez komórki nabłonka węchowego. Są one rozpuszczalne w wodzie i reagują z receptorami cebulki węchowej. Kolaterale nerwu trójdzielnego (wolne zakończenia nerwowe) zawierają również włókna węchowe i znajdują się swobodnie przemieszane z włóknami opuszki węchowej i nabłonka nosa. Aby jednak je podrażnić, muszą występować znacznie podwyższone stężenia. Droga węchowa jest bezpośrednio połączona z układem limbicznym i podwzgórzem. Kolaterale idą również do wzgórza. Tak więc zapachy są w przeważającej mierze odbierane nieświadomie przez ośrodkowy układ nerwowy. Włókna prowadzące do wzgórza są mniej silne i przekazują tylko część faktycznie odbieranych zapachów do świadomej percepcji (obwód wzgórzowy). Określenie "gazy bezwonne" jest w tym kontekście mylące, ponieważ na ogół nie są one bezwonne, ale albo nie są rozpuszczalne w wodzie, albo ich specyficzny wzór zapachu nie jest połączony poprzez ludzkie wzgórze. Jednak inne ssaki, a także niżsi przedstawiciele, a czasem także owady są w stanie odbierać te gazy. Zapachy znane jako feromony odbierane są świadomie lub nieświadomie. Nieświadome postrzeganie prowadzi do zmian w systemie hormonalnym lub funkcjach wegetatywnych, przy czym jednostka nie jest w stanie przypisać temu przyczyny. Feromony są więc często błędnie nazywane hormonami miłości, ponieważ mówi się, że pewne naturalnie występujące substancje i ich syntetycznie produkowane odpowiedniki prowadzą do wzrostu atrakcyjności. Nie można tego udowodnić ponad wszelką wątpliwość w badaniach eksperymentalnych.