środa, 21 grudnia 2022

Przerywany post vs. restrykcja kalorii: która dieta bardziej zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2?

W najnowszym badaniu opublikowanym w czasopiśmie Nature Medicine naukowcy przeprowadzili trójramienne, otwarte, randomizowane badanie kontrolowane (RCT) w okresie od 26 września 2018 r. do 30 listopada 2021 r. wśród osób dorosłych o podwyższonym ryzyku rozwoju cukrzycy typu 2 (T2D). Badanie obejmowało sześciomiesięczną interwencję dietetyczną dwóch schematów żywieniowych, wczesnego jedzenia ograniczonego czasowo (iTRE) i ograniczenia kalorii (CR), a następnie roczną obserwację. Ponieważ badacze przewidywali, że utrata masy ciała w grupach iTRE i CR będzie porównywalna, włączyli do badania również grupę standardowej opieki, aby zapewnić, że przynajmniej część masy ciała zostanie utracona. Pomogło im to również w ilościowym określeniu równoległej zmiany w dwóch aktywnych grupach badawczych, tj. w grupach iTRE i CR. Badania naukowe dobrze określiły rolę interwencji dietetycznych z umiarkowaną CR jako ustalonej strategii utraty masy ciała i zarządzania T2D. Jednak korzyści zdrowotne związane z czasem spożywania posiłków i przedłużonym lub przerywanym postem (IF) są nadal przedmiotem badań. Niemniej jednak, szybki przegląd metaanaliz wykazał, że IF, post rozłożony na dni jedzenia ad libitum, może być świetną alternatywą CR dla utraty masy ciała i wyników zdrowotnych. Teorie wskazują również, że IF może lepiej stymulować zmiany w szlakach sygnałowych składników odżywczych, metabolizmie lipidów i wrażliwości na insulinę. Jednak tylko dwa badania kliniczne udokumentowały większą poprawę dzięki IF w porównaniu do CR. Badania oceniające glikemię poposiłkową po spożyciu mieszanych posiłków są lepszymi wskaźnikami ryzyka T2D niż badania oceniające na czczo. Ponadto, oceny te mają większe znaczenie fizjologiczne niż doustne testy tolerancji glukozy. Ogólnie rzecz biorąc, brakuje wysokiej jakości dowodów na to, że IF jest skuteczniejsza w poprawie tolerancji glukozy niż CR. Ponadto w badaniach nie porównano jeszcze ani nie przetestowano wpływu IF i CR na β-heksozaminidazę, izozym, który degraduje glikozaminoglikany, oligosacharydy itp. W kilku badaniach wykazano zwiększoną aktywność β-heksozaminidazy u pacjentów z cukrzycą, chorobami wątroby, a ostatnio także z chorobą Alzheimera (AD). W obecnym badaniu badacze rekrutowali uczestników w wieku od 35 do 75 lat, którzy uzyskali wynik ≥12 punktów w australijskim narzędziu oceny ryzyka T2D (AUSDRISK) i losowo przydzielili ich do grup iTRE, CR lub opieki standardowej w stosunku 2:2:1. Osoby te wykazywały nie więcej niż 5% wahania masy ciała sześć miesięcy przed rozpoczęciem badania. Nie spożywały również żadnych leków wpływających na metabolizm glukozy lub kontrolę masy ciała oraz nie chorowały na cukrzycę. Po randomizacji zespół poprosił członków grup iTRE, CR i opieki standardowej o spożycie przepisanego im menu. Na przykład, pozwolono grupie iTRE na spożycie 30% ich podstawowego zapotrzebowania na kalorie w dni postu, a następnie 20-godzinny post w dowolne trzy dni każdego tygodnia. Podobnie, grupa CR przestrzegała schematu żywieniowego, który zmniejszał 30% ich dziennego zapotrzebowania na kalorie. Grupa ta stosowała rotacyjny plan menu na kolację i przekąski, ale nie przestrzegała określonego czasu posiłków. Grupy iTRE i CR otrzymały tylko jedną poradę dietetyczną podczas sześciu miesięcy interwencji dietetycznej, podczas gdy grupa standardowej opieki nie przestrzegała planów posiłków i nie otrzymała żadnej porady. Zespół poprosił wszystkie grupy badawcze o uczęszczanie na wizyty kliniczne co 15 dni w ciągu pierwszych sześciu miesięcy i raz w miesiącu podczas rocznej obserwacji. Przez cały czas trwania badania uczestnicy utrzymywali swoją zwykłą aktywność fizyczną. Po sześciu miesiącach badacze zmodyfikowali plany posiłków iTRE i ograniczyli dni iTRE do jednego lub dwóch razy w tygodniu. Podobnie, grupa CR otrzymała nowe cele, które zwiększyły spożycie kalorii o 10% do 15%. Jako główny wynik, w tym RCT zbadano różnice w testach tolerancji glukozy po posiłku mieszanym w grupach iTRE i CR po sześciu miesiącach. Jako wyniki drugorzędne porównano grupy iTRE vs. CR vs. grupy standardowej opieki w zakresie zmian masy ciała, składu ciała, markerów glikemii na czczo i poposiłkowej oraz zdrowia układu sercowo-naczyniowego i wątroby. Wreszcie, badacze zbadali łączny efekt iTRE i CR vs. standardowa opieka w doprowadzeniu do przedłużonego zmniejszenia pola powierzchni pod krzywą (AUC) insuliny. W obecnym RCT wykazano, że iTRE znacznie przewyższa CR w poprawie poposiłkowej tolerancji glukozy u dorosłych z podwyższonym ryzykiem rozwoju T2D. W 6. miesiącu grupa iTRE miała znacznie lepszą tolerancję glukozy niż grupa CR niezależnie od utraty masy ciała, z wartościami równymi -10,10 vs. -3,57 mg dl-1 min-1, 95% przedział ufności; jednak różnice te zniknęły w 18. miesiącu. Podobnie jak w tym dużym badaniu, w trzech innych badaniach pilotażowych porównano wpływ IF vs CR na te same parametry. Uderzające jest to, że wykazały one, iż IF znacząco zmniejszyła poposiłkowe triglicerydy, ale nie poposiłkową glukozę lub insulinę u osób otyłych lub nieotyłych po dwóch do ośmiu tygodni. Rzeczywiście, poprawa tolerancji glukozy może wystąpić na wiele sposobów, w tym wrażliwość na insulinę/sekrecję i wolniejsze opróżnianie żołądka, aby wymienić tylko kilka. W tym badaniu autorzy zauważyli bardzo zmniejszone pole powierzchni pod krzywą (AUC) insuliny po posiłku, co prawdopodobnie wskazuje na poprawę wrażliwości na insulinę. Ponadto zaobserwowali większe zmniejszenie stężenia nieestryfikowanych kwasów tłuszczowych (NEFA) na czczo za pomocą iTRE, co sugeruje poprawę wrażliwości tkanki tłuszczowej na insulinę. Te kwasy tłuszczowe są silnie związane ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Zastosowanie iTRE vs CR spowodowało również korzystne zmiany w profilu lipidowym. Parametr ten prawdopodobnie zmniejszył również ektopowy wychwyt lipidów i obwodowy wychwyt glukozy. Obliczenia wskaźnika insulinogennego nie wykazały natomiast różnic w wydzielaniu insuliny. Choć nie zostało to w pełni ocenione, opróżnianie żołądka mogło częściowo poprawić tolerancję glukozy po wczesnym TRE po tygodniu. Interwencja dietetyczna wywołała większą poprawę tolerancji glukozy, ale tylko nieznacznie przesunęła poziom HbA1c u osób bez T2D. Zarówno glukoza poposiłkowa, jak i na czczo wpływają na HbA1c; jednak ta pierwsza najsilniej przewiduje poziom HbA1c u osób zdrowych. Co ciekawe, interwencje dietetyczne, które poprawiały kontrolę glikemii, zmniejszały również aktywność β-heksozaminidazy, choć jej znaczenie kliniczne jest niejasne. Być może reprezentuje to fakt, że iTRE przywróciła metabolizm lipidów i zdrowie wątroby w większym stopniu niż CR. Wszystkie zgłoszone zdarzenia niepożądane były przemijające i zazwyczaj łagodne. Na przykład, zmęczenie było większe w grupie iTRE w porównaniu z CR i standardową opieką, podczas gdy zaparcia i ból głowy były większe w grupach iTRE i CR, ale nie w grupie standardowej opieki. Wreszcie, analiza post hoc wykazała, że zmiana planu żywieniowego w kohorcie iTRE w porównaniu z brakiem zmiany nie wpłynęła znacząco na wyniki zdrowotne.