W najnowszym przeglądzie opublikowanym w czasopiśmie Frontiers in Pediatrics, badacze z Medical College of Wisconsin przedstawili przegląd mechanizmów patofizjologicznych, implikacji zdrowotnych oraz możliwości zarządzania otyłością wśród dzieci i dorosłych. Otyłość stanowi istotny problem zdrowotny ze względu na związane z nią obciążenie przewlekłymi chorobami medycznymi. Etiologia otyłości jest wieloczynnikowa, dlatego w leczeniu i poprawie jakości życia konieczne jest podejście interdyscyplinarne. Ograniczenie diety i zwiększenie wysiłku fizycznego to odwieczne metody leczenia, jednak ich skuteczność w leczeniu ciężkiej otyłości jest ograniczona, co uzasadnia opracowanie innych skutecznych środków odchudzających. W niniejszym przeglądzie badacze podsumowali istniejące dane dotyczące czynników związanych z otyłością, patofizjologii, wpływu na zdrowie oraz strategii odchudzania w populacji dziecięcej i dorosłej. Otyłość jest przewlekłym schorzeniem o wieloczynnikowej etiologii obejmującej czynniki rozwojowe, biologiczne, genetyczne, środowiskowe i behawioralne. Czynniki te przyczyniają się do braku równowagi energetycznej, z poborem energii (kalorii) większym niż wydatek energetyczny. Otyłość pojawia się już we wczesnym dzieciństwie i zwiększa ryzyko wystąpienia otyłości w wieku dorosłym. Społeczne czynniki związane z otyłością obejmują wpływ członków rodziny, społeczności i dostępność zasobów zdrowotnych do zarządzania otyłością. Niezdrowe praktyki żywieniowe mogą wynikać z zaburzeń odżywiania, takich jak zaburzenia odżywiania, bulimia nervosa, anoreksja nervosa i zespół nocnego jedzenia. Do otyłości przyczyniają się również modyfikacje epigenetyczne, dysbioza mikrobiomu jelitowego (zwłaszcza zmienione szlaki krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych), status małego dziecka w stosunku do wieku ciążowego (SGA) w czasie porodu, karmienie w okresie niemowlęcym w oparciu o mieszankę (wysokobiałkową) zamiast karmienia piersią, stosowanie suplementów diety w okresie niemowlęcym oraz wczesne wprowadzanie białek do diety niemowląt. Oś jelito-mózg jest krytycznie zaangażowana w sytość i głód. Podwzgórze mózgu, w szczególności jądro łukowate podwzgórza (ARC), kontroluje przyjmowanie pokarmu i jest głównie kontrolowane przez dwa hormony, grelinę, hormon oreksygeniczny, który stymuluje głód, i leptynę, hormon anoreksygeniczny, który ma działanie przeciwne. Żołądek wydziela grelinę, natomiast leptyna jest wydzielana przez tkankę tłuszczową. Patologie tarczycy, poprzez zmianę podstawowej przemiany materii oraz dysfunkcje emocjonalne polegające na zwiększeniu stresu i zmianie rytmów biologicznych i wzorców odżywiania, mogą powodować przyrost masy ciała. Genetyczne przyczyny otyłości obejmują zespół Bardeta-Biedla, zespół Pradera-Williego i zespół Alströma. Wielogenowa otyłość może wynikać ze zmienionych interakcji gen-środowisko (GEI) oraz polimorfizmów pojedynczych nukleotydów (SNP). Zmiany epigenetyczne mogą być wywołane przez niekorzystne doświadczenia z dzieciństwa (ACE) i złe odżywianie matki w okresie prenatalnym lub początkowym okresie postnatalnym. Otyłość wiąże się z wieloma chorobami współistniejącymi, takimi jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, obturacyjny bezdech senny (OSA), dyslipidemia i niealkoholowa choroba wątroby (NAFLD). Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia przedwczesnego dojrzewania, nieprawidłowości w miesiączkowaniu oraz zaburzeń kardiometabolicznych. Ponadto zły obraz ciała może pogarszać zdrowie psychiczne, powodując lęk i depresję. Otyłe dzieci mogą mieć podwyższony poziom insuliny, przyspieszony wzrost liniowy i zaawansowany wiek kostny, a otyłe dziewczynki mogą być w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia hirsutyzmu i zespołu policystycznych jajników (PCOS). Modyfikacje stylu życia, takie jak zmiana diety, ograniczenie wysokokalorycznej i słodzonej cukrem żywności i napojów oraz zwiększenie aktywności fizycznej, okazały się umiarkowanie skuteczne w utracie wagi. Farmakoterapia otyłości obejmuje orlistat, metforminę, kombinację fenterminy i topiramatu oraz agonistów GLP-1, takich jak liraglutyd. Opcje chirurgiczne obejmują operacje bariatryczne, takie jak opasanie żołądka, laparoskopowa rękawowa resekcja żołądka i ominięcie żołądka Roux-en-Y. Czas spędzany na ekranie musi być ograniczony, a dzieci muszą być zachęcane do angażowania się w zajęcia na świeżym powietrzu. Opodatkowanie niezdrowej i przetworzonej żywności, zakaz reklam niezdrowych, wysokokalorycznych fast foodów, zmniejszenie porcji posiłków i zwiększenie dostępności do placów zabaw i otwartych przestrzeni może poprawić spożycie diety wśród dzieci i dorosłych, zmniejszając wartości wskaźnika masy ciała (BMI) powszechnie stosowane do oceny otyłości. Pracownicy służby zdrowia muszą zapewnić przewidujące wskazówki dotyczące poradnictwa żywieniowego bez osądzania lub stygmatyzowania rodziców za otyłość ich dzieci. Ponadto efektywne interakcje między lekarzem a pacjentem, wykorzystujące rozmowy motywacyjne, mogą pomóc w zachęcaniu do zmiany zachowań. Edukacja rodzin na temat diet żywieniowych, zachęcanie do aktywności fizycznej i zmniejszenie liczby zajęć typu sedenteryjnego może pomóc w opanowaniu otyłości. W celu osiągnięcia lepszych wyników, metody odchudzania muszą być zorientowane na rodzinę, a nie na jednostkę. U osób z ciężką otyłością można zastosować wielodyscyplinarne strategie z udziałem lekarzy, psychologów i dietetyków. Podejmowano próby interwencji takich jak technologia hydrożelowa i suplementy probiotyczne w celu przywrócenia równowagi mikrobiomu jelitowego. Badania wykazały, że ciężarne kobiety, które otrzymywały kwas dokozaheksaenowy (DHA), rodziły mniej otyłe dzieci. Witamina E była stosowana w celu zmniejszenia chorób towarzyszących związanych z otyłością. W oparciu o wyniki przeglądu stwierdzono, że otyłość jest problemem zdrowotnym populacji związanym z wieloma zaburzeniami kardiometabolicznymi, endokrynologicznymi i psychologicznymi wynikającymi z różnych przyczyn modyfikowalnych i niemodyfikowalnych. Otyłość dziecięca może utrzymywać się w wieku dorosłym, dlatego należy ją wcześnie rozpoznać, aby rozpocząć odpowiednie leczenie. Obejmuje ona modyfikacje stylu życia, takie jak ograniczenie pokarmów o dużej zawartości cukru i kalorii, zwiększenie spożycia owoców i warzyw, zwiększenie aktywności fizycznej i zapewnienie odpowiedniej ilości snu. Karmienie piersią zamiast karmienia piersią zmniejsza ryzyko otyłości. Nowe opcje postępowania obejmują farmakoterapię i chirurgię w celu zmniejszenia masy ciała u osób z ciężką otyłością i/lub towarzyszącymi chorobami. Pracownicy służby zdrowia muszą badać dzieci pod kątem otyłości poprzez ocenę wskaźnika masy ciała lub inne oceny masy ciała oraz edukować rodziców w zakresie zapobiegania i zarządzania tym zjawiskiem, aby zmniejszyć konsekwencje otyłości w wieku dorosłym.